ترجمه و تلخیص: شهرزاد هاشمی

بر خلاف تصور عمومی تعطیلات می تواند خود عامل تنشی شدید برای افراد باشد. باید دقت داشت که تعطیلات اعم از جمعه ها و به ویژه تعطیلات طولانی چون تعطیلات عید نوروز احساسات و عواطف متفاوت و مختص این دوره زمانی را به همراه دارد. با مروری بر ادبیات روانکاوی متوجه می شویم که روانکاوان از سال ها پیش متوجه این مهم بوده اند.

ایزنبود (1) (1941) بر این باور بود که عامل اصلی تنش در تعطیلات ایده ی لذت جویی (2) است که در برخی افراد واکنش منفی را فراخوانی می کند. فرنزی نیز (2) (1919) در مقاله خود با عنوان “نوروز یکشنبه (4) ” به این مهم اشاره نمود که در این دوران با آزادی نسبی بیرونی از مسئولیت ها، نوعی آزادی درونی نیز احساس می شود که باعث برانگیختگی تکانه ها می شوند و به دلیل ممنوعه بودن آن ها نیاز مضاعفی برای سرکوبی و کنترل به وجود می آید و حاصل این تعارض، بروز نشانه هایی چون خلق پایین یا علایمی بدنی از قبیل دل درد یا سر درد، خوابیدن و خوردن بیش از حد است. کارل آبراهام (5) (1921) نیز با ارجاع به فرنزی و نوروز یکشنبه بر این باور بود تعطیلات یا وقت آزاد می تواند تعادلی را که برخی افراد به سختی هنگام کار کردن کسب کردند بر هم زند.

در همین راستا جیمز کتل (6) (1955) در مقاله خود به مجموعه ای از نشانه ها در گروهی از بیماران خویش شامل اضطراب شدید و منتشر، درماندگی، خلق افسرده وار و واپسروی، یادآوری خاطرات گذشته و میل به یافتن راه حل های جادویی برای مشکلات در این دوران اشاره می کند و از آن ها با عنوان ” نشانگان تعطیلات (7) ” یاد می کند. وی بر این باور است که تعطیلات به ویژه در گروهی از بیماران که روابط صمیمانه ندارند، در دریافت عشق و لطافت ناتوان هستند یا سوابق جدایی و مشکلات خانوادگی جدی داشتند باعث تشدید احساساتی چون تنهایی و جداافتادگی می شود و این افراد را دائماً درگیر خود-ارزیابی هایی منفی می نماید. در واقع نشانگان تعطیلات حاکی از تاکیدی فرهنگی بر نزدیکی عاطفی و خود-ارزیابی است و برانگیزاننده ی فانتزی های شادی و امکان ارضای انتظارات کودکی است که عموما با ناامیدی و ناکامی همراه است. به طوری که برای برخی دریافت هدیه و دعوت شدن توسط افراد فامیل، اقدامی نمایشی و غیراصیل و حتی به معنای دریافت “صدقه” تلقی می شود.

در این دوره ممکن است افرادی تمایل به یافتن افراد قابل ترحم تر و بی خانمان تر از خود داشته باشند. غالبا ترسی وجود دارد از اینکه ممکن است جمع گرم فعلی خانوادگی به دلیلی دچار مشکل شود یا این احساس گناه که این افراد در کودکی باعث برهم خوردن انسجام خانواده شده اند که به خوبی می توان رنج این افراد در این دوران را نوعی تاوان یا تنبیه خویش تلقی نمود.

کتل سعی می کند تا تشابه این نشانگان با نوروز یکشنبه های فرنزی را به ما یادآور شود. هر دوی این تعطیلات اصرار و تاکیدی ویژه بر اطاعت، ابراز علاقه، لطافت و احساس تعلق دارند و از طرفی دربرگیرنده انتظارات غیرواقع بینانه و جادویی از دیگری هستند. وی پیشنهاد می کند پرداختن و توجه به این علایم و تغییراتی در انتقال و مقاومت بیماران پیش از تعطیلات از اهمیت بسزایی برخوردار است و اذعان می دارد که می توان در طی سال های روانکاوی تعدیل این علایم را در بیماران شاهد بود.

1. Eisenbud
2. enjoyment
3. Ferenczi
4. Sunday Neurosis
5. Karl Abraham
6. James P. Cattell
7. The Holiday Syndrome

References:

Cattell, J. P. (1955). The holiday syndrome. Psychoanalytic Review, 43, 39-43

Eisenbud, J. (1941). Negative reactions to Christmas. The Psychoanalytic Quarterly, 10(4), 639-645

Ferenczi, S. (1919) [1980]. Sunday Neurosis: Further Contributions to the Theory and Technique of Psychoanalysis (pp. 174–177). J. I. Suttie (Trans.). New York: Brunner/Mazel