ترجمه و تلخیص: گلنوش شهباز
قبل از فروید واژه ی ناخودآگاه در فلسفه وجود داشته و توسط فلاسفه ای همچون شوپنهاور و نیچه به کار گرفته می‌شده ؛ به عبارتی دیگر فروید معرفی کنندۀ واژۀ ناخودآگاه نبوده بلکه او تنها تعریف جدیدی از آن داده است؛تعریفی که بر خلاف ناخودآگاه ساکنِ (1) فلاسفه، پویا بوده و از قوانین زیر تبعیت می‌کند:
الف)بی زمانی (2) ب)مبتنی بودن بر فرآیند اولیه تفکر (3) پیروی از اصل لذت.
ج) «نقض»در آن وجود ندارد به عبارتی دیگر مثبت یا منفی ، خوب یا بد در آن معنی نمی‌دهد.
در طول فرآیند رشدِ کودک ، شکل گیری فرهنگ و تمدن مستلزم ِدرونی سازی بازداری‌هایی (4) ست که توسط والدین کودک اعمال می‌شوند. اولین ممنوعیت‌هایی که از نظر فرهنگ و تمدن تابو بوده، توسط ایگوی فرد از خودآگاه به مکانی فرستاده می‌شود که در دسترس آگاهی نیست؛ بنابراین اینجاست که سرکوبی اولیه (5) اتفاق می‌افتد و ناخودآگاهِ سرکوب شده شکل می‌گیرد. به این ترتیب ناخودآگاهِ هر فرد در خلاء ساخته نمی‌شود بلکه در بسترِ فرهنگ و تمدن و در دل رابطه شکل می‌گیرد؛ به عبارتی می‌بایستی دیگری ای (6) حضور داشته باشد تا سرکوبی اولیه رخ دهد و ناخودآگاهی ساخته شود.
نکته اینجاست که آنچه در سرکوبی اولیه به ناخودآگاه عقب رانده می‌شود فقط ایده‌ها (7)، دال‌ها (8) یا مفاهیم هستند و نه عواطف. در ناخودآگاه فرویدی هیچ عاطفه ای وجود ندارد ؛ عاطفه در سطح باقی می‌ماند و یکی از مهم ترین ابزارهای ما برای خوب گوش کردن به بیمار و رسیدن به آن ایده‌های سرکوب شده ، دنبال کردن ردِ همین عاطفۀ باقی مانده و پیگیری آن در کل موقعیت (9) جلسه درمان می‌باشد.
یکی از عوامل اصلی شکل گیری نوروز این است که هیچ گاه سرکوبی اولیه به شکل کامل اتفاق نمی‌افتد، و مکرراً بخشهایی از مطالب سرکوب شده از فیلتر سانسور گذشته و به اشکال مختلف از جمله انواع بیماری‌ها، رویا، جوک و لغزش‌های کلامی‌به خودآگاه باز می‌گردند. به این فرآیند بازگشت سرکوبی (10) گفته می‌شود. مطالبی که ابتدا به ناخودآگاه رانده شده اند در جنب و جوش و حرکت هستند. انرژی قابل توجهی توسط ایگوی فرد صرف می‌شود تا آنها را در ناخودآگاه خود نگه دارد. این دقیقاً نکتۀ اساسی ناخودآگاه فرویدی است و متمایز کننده ی آن از ناخودآگاه ساکن فلاسفه می‌باشد.
امروزه در روانکاوی معاصر و در دیدگاه‌های بین ذهنیتی (11) که اصالت بر تجربه است و همه چیز حتی علائم بیمار در فضای بین ذهنیتی مابین بیمار و روانکاو به طور دوجانبه ای در حال خلق شدن است، مفهوم ناخودآگاه برخلاف ناخودآگاهِ باستان شناسانۀ فرویدی ، در بافت تجربه‌های جهان هر فرد فرمول بندی می‌شود. به عبارتی آنچه در لحظه، در بافت جلسه درمان گفته نمی‌شود ناخودآگاه است و از یک زاویه ای بسیار دردسترس تر از ناخودآگاه فرویدی با مطالب مدفون شده است.
در راستای این دیدگاه، هر شخص در بافت روابط بین فردی اولیه اش در دوران کودکی، تجربیاتِ هیجانی داشته است. هرجا مراقب اولیه هماهنگ (12) با این تجربه‌ها به کودک پاسخ نداده و او را به رسمیت نشناخته باشد، الگوهایی(13) شکل می‌گیرد که ناخودآگاه می‌مانند اما نه از آن جهت که سرکوب شده اند بلکه از این نظر که در سطح پیش تفکر (14) هستند و به حوزۀ خودآگاهی شخص ورود پیدا نکرده اند در حالی که آجرهای شخصیت فرد را شکل داده اند.
Reference: Stolorow. Robert D. (2011). From mind to world, from Drive to affectivity: A phenomenological-Contextualist Psychoanalytic Perspective
Freud. S (1915). The Unconscious. The Standard Edition of the Complete Works of Sigmund Freud
▫️▫️▫️▫️▫️▫️▫️
(1). static
(2). timeless
(3). primary process thinking
(4). inhibition
(5). primary repression
(6). object
(7). ideas
(8). signifiers
(9). total situation
(10). return of repress
(11). intersubjective
(12). attune
(13). patterns
(14). prereflective
